Edukacja przez sztuki i kulturę popularną na lekcjach języka polskiego

Abstrakt

Cel badań: Celem badania było dostrzeżenie oraz opisanie funkcji, które mogą być pełnione przez sztuki (ze szczególnym uwzględnieniem muzyki) i kulturę popularną w procesie nauczania oraz wychowania ucznia na każdym etapie edukacji polonistycznej. W badaniu zwrócono uwagę na korzyści, jakie niesie wprowadzanie elementów artystycznych do konspektu lekcji języka polskiego. Dostrzeżono także zalety postawy proartystycznej nauczyciela-polonisty i wszelkich przejawów jego ekspresji.

Metoda: Aby zrealizować cel badania przeprowadzono eksperyment na lekcji języka polskiego, obserwację nieuczestniczącą młodzieży w komunikacji miejskiej, środowisku szkolnym i rodzinnym oraz zastosowano analizę filologiczną utworów literackich, takich jak: cykl o Harrym Potterze J. K. Rowling, trylogii Igrzyska Śmierci Suzanne Collins czy Makbeta Williama Shakespeare’a. Wszystkie te metody posłużyły jako części składowe hermeneutycznej metodologii – starano się opisać problem od ogółu do szczegółu. Ponadto odwołano się do różnych problemów nauczania opisanych w książce Wychowanie przez sztukę (Warszawa, 1965), podjęto próbę polemizowania z nimi oraz uzupełniono je o nowsze spostrzeżenia badaczy oraz koncepcje psychologii poznania według J. Piageta, L.S. Wygotskiego, J. Brunera i tezy formułowane przez Wincentego Okonia.

Wyniki: W procesie kształcenia ważną rolę pełnią – obok przedstawianych treści nauczania, wartości, przyswajania partii materiału gramatycznego, itd. – prywatne zainteresowania nauczyciela, które mogą wzbogacić każdą, nawet najnudniejszą, lekcję. Pasje pomagają niekiedy zwrócić uwagę uczniów na sposób analizy i interpretacji dzieła, formułowania myśli oraz postawę wobec tekstu. Zdają się być także katalizatorem odkrywania metod pogłębiających wiedzę, a więc nauczania. Dzięki nim nauczyciel zobligowany jest do udoskonalania metod nauczania oraz dostosowywania ich do potrzeb uczniów. Podstawowe pytanie, które nas zainteresowało brzmi: jaki wpływ ma wprowadzanie różnego typu sztuk i elementów kultury popularnej na proces edukacji oraz jak funkcjonalnie wykorzystywać przedstawione elementy na lekcjach języka polskiego? Pytamy również, co dzieje się z przedstawionym materiałem (czy jego wartość ulega modyfikacjom, czy pojawiają się nowe konteksty, itd.). Czy wprowadzanie sztuk ma wpływ (i jeśli tak, to jaki) na rozumienie tematu przez ucznia? Czy taki zabieg warunkuje też efektowniejszą umiejętność zapamiętywania oraz uczenia się?

Wnioski: Otwartość na odkrywanie nowych metod dydaktycznych, łączenie treści powinno towarzyszyć nauczycielom-polonistom. Wykorzystywanie elementów kultury popularnej i różnych sztuk na zajęciach wprowadza atmosferę przyjazną nauczaniu i uczeniu się, lekcje stają się ciekawsze, a proces dydaktyczny bardziej efektywny. Zadaniem nauczyciela jest w twórczy sposób wspomagać i rozwijać proces uczenia się. Takim wzbogaceniem lekcji zdają się być sztuki i elementy kultury popularnej, które za sprawą przeżycia estetycznego wpływają na proces uczenia się oraz wychowania młodego człowieka. Co więcej wiadomości zawarte w artykule mogą służyć jako metodyczne wskazówki dla nauczycieli języka polskiego, zwłaszcza początkujących.