Znaczenie i wpływ języka postaci (yakuwarigo) na kształtowanie kompetencji językowych studentów japonistyki w Polsce

Abstrakt

Cel badań

Podstawowym celem badawczym niniejszego artykułu jest przedstawienie zjawiska japońskiego języka postaci (jap. yakuwarigo, ang. role language), określanego mianem języka fikcyjnego, z perspektywy nauczania języka japońskiego na polskiej japonistyce. Wpływ japońskich komiksów manga oraz animacji anime na rozwijanie kompetencji językowych studentów japonistyki, a także obecność języka postaci w dialogach występujących w podręcznikach do nauki współczesnej japońszczyzny stanowią interesujący punkt odniesienia do analizy aktualnych zdolności językowych i komunikacyjnych studentów.

Metoda badań

Główną metodą badawczą jest sondaż przeprowadzony wśród studentów pierwszego, drugiego i trzeciego roku studiów licencjackich japonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W badaniu uczestniczyło pięćdziesięciu siedmiu studentów. Naukowe zaplecze dla niniejszych badań stanowiły japońsko i angielskojęzyczne opracowania poświęcone zjawisku stylizacji językowej, przede wszystkim prace Satoshiego Kinsuiego, którego uznaje się za twórcę konceptu yakuwarigo.

Wyniki badań

Pierwsze dwa pytania ankiety dotyczyły ogólnego zainteresowania studentów językiem japońskim, a także formami popkultury takimi jak komiksy, gry i animacje. Przeważająca większość studentów zadeklarowała zainteresowanie japońską mangą i anime. Celem drugiego pytania było zbadanie, którymi japońskimi zaimkami pierwszej i drugiej osoby studenci posługują się najczęściej podczas zajęć oraz poza zajęciami. W toku badania okazało się, iż wybory studentów są często dyktowane stylizacją językową proponowaną przez japońskie podręczniki, komiksy i ulubione animacje. W trzecim pytaniu studenci mogli wykazać się wiedzą dotyczącą różnych form języka postaci dopasowując podane wyrażenie do określonej roli. Zadanie to nie sprawiło im większych trudności. Celem ostatniego pytania było zbadanie ogólnej wiedzy i świadomości językowej studentów w zakresie opracowywanych materiałów, dokonanie oceny podręczników oraz wyrażenie swojego stosunku do wprowadzenia fragmentów japońskich komiksów i animacji do materiałów dydaktycznych. Studenci otwarcie skrytykowali nienaturalność tekstów zawartych w japońskich podręczników, a także wyrazili pozytywny stosunek do niestandardowych metod nauczania japońszczyzny.

Wnioski

Wyniki badania wskazują, iż język postaci w zasadniczym stopniu zostaje odzwierciedlony w mowie studentów japonistyki. W pozytywny i negatywny sposób wpływa na ich zdolności językowe. Z jednej strony, studenci, którzy interesują się japońskimi formami popkultury mają bogatszy zasób leksykalny i przewyższają kolegów pod względem kompetencji słuchowo-konwersacyjnych. Z drugiej strony niejednokrotnie popełniają błędy językowe i socjolingwistyczne, gdyż w rezultacie naśladowania postaci, nieświadomie ignorują ograniczenia wywołane przynależnością i charakterystyką bohatera. Co więcej, język postaci opierając się na cechach wyrazistych i często przerysowanych w widocznym stopniu promuje myślenie stereotypowe, które zagraża obiektywnemu oglądowi i ocenie kultury japońskiej.

Niezwykle istotna staje się zatem osoba nauczyciela, który korzystając z materiałów dostarczanych przez teksty popkultury ma za zadanie uzupełnić te informacje rzetelną i popartą faktami wiedzą językowo-kulturową. W związku z powyższym zasadniczą kwestią jest wprowadzenie fragmentów mangi i anime do edukacji językowej jako materiałów uzupełniających.