Różowe lalki, granatowe samochody. Marketing a powstawanie stereotypów płciowych
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2023.39.59Słowa kluczowe:
. zabawa, zabawka, rozwój dziecka., stereotypy, stereotypy dotyczące płci, marketing dziecięcyAbstrakt
Cel. Celem była eksploracja obszaru związanego z powstawaniem i kształtowaniem się stereotypów płciowych poprzez elementy marketingu zabawek i ich reklam.
Metoda. Analiza literatury przedmiotu, jakościowa analiza treści.
Wyniki. Na podstawie przeglądu literatury, stron internetowych sklepów z zabawkami i reklam wideo można stwierdzić, że wybór zabawek przez dzieci i dorosłych, a także działania marketingowe marek produkujących zabawki są w mniejszym lub większym stopniu stypizowane płciowo. Pomimo, że badane zagadnienie jest bardzo złożone, to na podstawie dostępnych badań i przykładów przedstawionych w niniejszym artykule zauważyć można pewne tendencje dotyczące zarówno rodzaju, kolorystyki jak i przeznaczenia zabawek w odniesieniu do danej płci biologicznej. Symbolika oraz określenia dotyczące tych zabawek występujące w ich reklamach czy opisach, również często różnią się w zależności od tego, do kogo zabawka ma być kierowana.
Wnioski. Przeprowadzone do tej pory badania wskazują, że może istnieć pozytywny związek między korzystaniem z określonego rodzaju zabawek, a powstawaniem stereotypów płciowych. Dzieci z czasem zaczynają te stereotypy powielać, co w następstwie może kształtować ich poglądy na role płciowe. Już poprzez wybór zabawek mogą powstawać pewne schematy myślowe oraz sposoby postrzegania świata. Schematy te bardzo często kształtowane są przez dorosłych – szczególnie rodziców, a także media tj. reklamy, filmy, bajki, gry, czy też Internet i to właśnie ich wpływ może doprowadzić do otwartości lub zamknięcia się dziecka na różnorodność. Obserwując zarówno pozytywne jak i negatywne następstwa istnienia stereotypów płciowych można dojść do wniosku, że temat ten należy traktować rozważnie, ponieważ w wyniku uczenia się różnych umiejętności dzieci mogą się stać bardziej doświadczone i lepiej przygotowane do niektórych zawodów, dziedzin i przyszłych ról. Dzieci ograniczające się do pewnych kategorii zabawek mogą natomiast w przyszłości zawęzić swoje zainteresowania zawodowe lub przyczynić się do powielenia stereotypów dotyczących na przykład podziału zadań w gospodarstwie domowym czy też w innych dziedzinach życia.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Allport, F. H. (1924). Social Psychology. Houghton Mifflin Company.
Aronson, E., Wilson T., & Alert, R. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Auster, C. J., Mansbach, C. S. (2012). The gender marketing of toys: An analysis of color and type of toy on the Disney store website. Sex roles, 67(7-8), 375-388. https://doi/10.1007/s11199-012-0177-8
Banchefsky, S., Westfall J., Park B., & Judd C. M. (2016). But You Don’t Look Like a Scientist! Women Scientists with Feminine Appearance are Deemed Less Likely to be Scientists. Sex Roles, 75(3-4). https://doi/ 95-109. 10.1007/s11199-016-0586-1
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice Hall.
Bandura, A., & Walters, R. H. (1968). Agresja w okresie dorastania: wpływ praktyk wychowawczych i stosunków rodzinnych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Best, D. L., & Williams, J. E. (2004). Perspektywa międzykulturowa. W B. Wojciszke (red.), Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice (ss. 118-146). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Białecki, B. (1994). Marketing producenta i eksportera. Poltext.
Blakemore, J. E. O., & Centers, R. E. (2005). Characteristics of boys’ toys and girls’ toys. Sex Roles, 53(9-10). https://doi/619-633. 10.1007/s11199-005-7729-0
Boski, P., & Miluska, J. (red.). (1999). Męskość-kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Brzezińska, A., Bątkowski, M., Kaczmarska, D., Włodarczyk, A., & Zamęcka, N. (2011). O roli zabawy w przygotowaniu dziecka do dorosłego życia. Wychowanie w Przedszkolu, 10, 5-13.
Cherney, I. D., & London, K. (2006). Gender-linked differences in the toys, television shows, computer games and outdoor activities of 5-to 13-year-old children. Sex Roles, 54(9-10), 717- https://doi/726. 10.1007/s11199-006-9037-8
Chojak, M. (2017). Zabawa jako warunek prawidłowego rozwoju dzieci i przygotowania studentów do zawodu nauczyciela – przykład dobrej praktyki. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 26(1), 1-27. https://doi/10.17951/lrp. 2017.36.1.235
Czapów, C. (1974). Funkcjonalność instytucji socjalizujących. W A. Podgórecki (red.), Socjotechnika. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji (ss. 11-38). Książka i Wiedza.
Deaux, K., & Lewis, L. L. (1983). Assessment of gender stereotypes: Methodology and components. Psychological Documents, 13(25), 1-23.
Disney Shop. (b.d.). www.shopdisney.co.uk/
Downs, A. C. (1983). Letters to Santa Claus: Elementary school-age children’s sex-typed toy preferences in natural setting. Sex Roles, 9(2), 159-163. https://doi/10.1007/BF00289620
Dunin-Wąsowicz, M. (1972). O dobrej zabawie. Nasza Księgarnia.
Encyklopedia PWN. (b.d.). Rola społeczna. www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/rola-spoleczna;3968539.html
Fandrejewska-Tomczyk, A. (2016). Piękne umysły – kobiety w świecie nauki. www.lorealdlakobietinauki.pl/wp-content/uploads/2016/05/16-04-26_Raport_Piekne_umysly-rola_kobiet_w_swiecie_nauki.pdf
Filipiak, M. (1991). Pojęcie rozwoju, socjalizacji, uspołecznienia, przystosowania
i wychowania człowieka. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, 26-27(24), 315-335.
Frąckowiak-Sochańska, M. (2011). Zdrowie psychiczne kobiet i mężczyzn. Płeć społeczno-kulturowa a kategorie „zdrowia psychicznego” i „chorób psychicznych”. Nowiny lekarskie, 80(5), 394-406.
Garbula, J. M. (2009). Dzieci wobec stereotypów płci. Forum Oświatowe, 21(1), 53-69.
Hurrelmann, K. (1994). Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kahlenberg, S. G., & Hein, M. M. (2010). Progression on Nickelodeon? Gender-role stereotypes in toy commercials. Sex Roles, 62(11-12), 830-847. https://doi/10.1007/s11199-009-9653-1
Karniol, R. (2011). The color of children’s gender stereotypes. Sex Roles, 65(1-2), 119-132. https://doi/10.1007/s11199-011-9989-1
Kemp, S. (2022). Digital 2022: Global Overview Report. https://datareportal.com/reports/digital-2022-global-overview-report
Kline, S. (1993). Out of the Garden: Toys and Children's Culture in the Age of TV Marketing. Verso.
Kopaliński, W. (1988). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Wiedza Powszechna.
LEGO. (2016). Lego City – reklama TV. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=oX0dnCKKxV8&ab_channel=LEGO
Lidl Polska. (2020). Toaletka dziecięca PlayTive. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=IxKxvE_8J5A&ab_channel=LidlPolska
Lott, B., & Maluso, D. (2002). Społeczne uczenie się męskości i kobiecości, W B. Wojciszke (red.), Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice (ss. 97-117). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mandal, E. (2000). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Mandal, E. (2003). Kobiecość i męskość. Wydawnictwo Akademickie Żak.
Mandrysz, W. (2003). Płeć: między biologią a kulturą. Pisma Humanistyczne, 5, 182-198.
Mattel Po Polsku. (2021). Hot Wheels City Toxic Creatures Jadowita Kobra. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=DfVKTb8_kX4&ab_channel=MattelPoPolsku
Mattel Po Polsku. (2022a). Enchantimals Króliczkowóz. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=X-lPFBtcrFw&ab_channel=MattelPoPolsku
Mattel Po Polsku. (2022b). Hot Wheels Monster Trucks R/C. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=Cg2KFvyPo5Y&ab_channel=MattelPoPolsku
MiniMiniplus. (2022). Barbie. Narodziny piesków. Nowa odsłona lalki Barbie. [Wideo]. YouTube. www.youtube.com/watch?v=rtouCrgLSC4&ab_channel=MiniMiniplus
Millet, K. (1982). Teoria polityki płciowej. W T. Hołówka (red.), Nikt się nie rodzi kobietą (ss. 58-111). Czytelnik.
Mischel, W. (2015). A social learning view of sex differences in behavior. W V. Burr (red.), Gender and psychology (ss. 108-129). Routledge.
Ogburn, W. F., & Nimkoff, M. F. (1964). Handbook of Sociology. Routledge and Kegan Paul.
Pennell, G. E. (1994). Babes in toyland: Learning an ideology of gender. Advances in Consumer Research, 21(1), 359-364.
Plata, J. (2012). Sex i gender, czyli „Jakiej jesteś płci?”. Aequalitas, 1, 1-13.
Pokojska, J. (2020). Kobiety w męskich zawodach. www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2020/09/Kobiety-w-meskich-zawodach_raport-1.pdf
Renzetti, C. M., & Curran D. J. (2005). Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Seiter, E. (1993). Sold separately: Children and parents in consumer culture. Rutgers University Press.
Skuza, A. (2012). Interakcje społeczne w procesie socjalizacji. Forum Pedagogiczne, 2(1), 225-257.
Sas, A. (2022). Number of suicides and suicide attempts in Poland from 2019 to 2021, by gender. www.statista.com/statistics/1101450/poland-number-of-suicides-by-gender/
Słownik Języka Polskiego PWN. (b.d.). Stereotyp. www.sjp.pl/stereotyp
Smyk. (b.d.). www.smyk.com/
Szacka, B. (2003). Wprowadzenie do socjologii. Warszawa Oficyna Naukowa.
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wydawnictwo Znak.
Świat Zabawek. (b.d.). www.swiatzabawek.net.pl/
Turgeon, S. M. (2008). Sex differences in children’s free drawings and their relationship to 2D:4D ratio. Personality and Individual Differences, 45(6), 527-532. https://doi/10.1016/j.paid.2008.06.006
Urwis.pl. (b.d.). www.urwis.pl/
Vasta, R., Haith, M. M., & Miller, S. A. (2004). Psychologia dziecka. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Wojciechowska, J. (2003). Stereotypy ról płciowych w rozwoju tożsamości płciowej u dzieci. W A. Brzezińska, S. Jabłoński, & M. Marchow (red.), Niewidzialne źródła. Szanse rozwoju w okresie dzieciństwa (ss. 13-28). Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wojciszke, B. (red.) (2004). Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Woźniczka, J. (2012). Efekty reklamy i ich pomiar. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Zgrychowska, I., & Bukowski, M. (1987). Chore dziecko chce się bawić. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Barszczyńska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.