Czy neurotycy boją się skakać? Osobowościowe predyktory uprawiania sportu

Abstrakt

Teza. Celem artykułu jest zebranie i omówienie wiedzy z zakresu psychologii osobowości w sporcie oraz propozycja nowego wykorzystania dotychczasowych osiągnięć nauki w praktycznym treningu sportowym. Autor powołuje się na badania z zakresu osobowości, nawiązując szczególnie do teorii cech osobowości, postulując, że pomiędzy osobami, które uprawiają sport amatorsko i profesjonalnie, istnieją większe niż przeciętne, różnice indywidualne w natężeniu cech osobowości.

Omówione koncepcje. Autor odwołał się do modeli osobowości PEN Eysencka, NEOAC Costy i McCrae, 16FP Cattella, koncepcji biologicznej Greya oraz do artykułów opisujących badania relacji osobowości z predyspozycjami i osiągnięciami sportowymi. Przedstawiono argumenty przemawiające za znaczeniem natężenia cech osobowości, takich jak neurotyczność czy ekstrawersja, w doborze metod treningowych (dobór rodzaju bodźców wzmacniających lub ćwiczeń).

Wnioski. Współczesna literatura z zakresu psychologii sportu czerpie niewystarczająco z wiedzy z pozostałych gałęzi tej nauki, takich jak psychologia osobowości. Brakuje badań, które pozwoliłby skontrolować wpływ cech osobowości na sposób uprawiania sportu, szczególnie przez sportowców amatorskich.
Ze względu na specyficzną konfigurację cech osobowości ludzie w specyficzny sposób reagują na bodźce: neurotycy silnie reagują na zagrożenie karą i ich zachowanie skupia się na unikaniu jej, podczas gdy ekstrawertycy kierują się potrzebą osiągnięć i nagród. Neurotycy charakteryzują się podwyższonym poziom lęku oraz mniejsza tolerancją bólu. Autor postuluje wykorzystanie tej wiedzy w praktyce trenerów sportu.