Władysław Żeleński – kompozytor i pedagog. Relacja między stylem twórczym a postawą pedagoga

Abstrakt

Cel badań. Celem badań było sprawdzenie jakie istnieją relacje między stylistyką twórczości kompozytorskiej Władysława Żeleńskiego a jego osobowością i postawą pedagoga.

Metodologia. Przedmiotem badań była szeroko rozumiana literatura przedmiotu, obejmująca opracowania leksykalne, stylokrytyczne, publicystyka muzyczna dotycząca dzieł kompozytora oraz relacje i wspomnienia jego uczniów. Literaturę analizowano w porządku chronologicznym, po czym dokonano analizy porównawczej literatury  omawiającej styl twórczości i wspomnień uczniów ukazujących jego charakter i postawę pedagoga. Końcowym etapem badań była analiza porównawcza wniosków na temat stylu twórczości a postawą w pedagogice.

Wyniki. Analiza porównawcza literatury wykazała wspólne stanowisko historyków w ocenie stylu kompozytorskiego, który był tradycyjny, zachowujący klasyczne wartości. Władysław Żeleński dysponował rzetelną techniką kompozytorską, tworzył zgodnie z wyznawanymi przez siebie ideałami, przestrzegał dyscypliny formalnej. Twórczość jego najpełniej wypowiadała się w gatunku liryki wokalnej i posiadała akcenty patriotyczne, była łagodna w ekspresji.

Analiza wspomnień uczniów Władysława Żeleńskiego wykazała, że jako pedagog był bardzo wymagający, stawiający na pierwszym planie przestrzeganie ścisłych reguł w nauce teorii muzyki, a w nauczaniu gry na instrumencie bezbłędnego przygotowania do lekcji. W toku pracy pedagogicznej wykazywał się brakiem cierpliwości i gwałtownością reakcji, reprezentował typ osobowości choleryka.

Wnioski. Władysław Żeleński posiadał dychotomiczną osobowość: kompozytor – liryk, pedagog – choleryk. Twórczość Władysława Żeleńskiego była terenem realizacji artystycznych ideałów, a pedagogika terenem ich obrony, dlatego osobowość kompozytora ukazuje się jako jedność przeciwieństw, złączonych ideą wyznawania klasycznego ideału porządku w muzyce.