AUTOAGRESYWNY WZORZEC ADAPTACJI A CZYNNIKI OSOBOWOŚCI HEXACO
The auto-aggressive pattern of adaptation and its connection with the HEXACO personality factors
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2021.61.72Słowa kluczowe:
HEXACO, autoaggressive pattern of adaptation, personality, anti-social personality disorder, borderline personality disorderAbstrakt
Cel. Celem artykułu jest przedstawienie związku między autoagresywnym wzorcem adaptacji a czynnikami osobowości HEXACO. Autoagresywny wzorzec adaptacji to nabyty sposób reagowania na otaczające jednostkę środowisko. Charakteryzuje się reakcjami agresywnymi skierowanymi wobec własnej osoby. Jest powiązany z antyspołecznym zaburzeniem osobowości oraz zaburzeniem borderline.
Metody Badań. Do przeprowadzenia badań wykorzystano Kwestionariusz Osobowości HEXACO-60 (Ashton, Lee, 2007) oraz Kwestionariusz Jaka/Jaki Jesteś? (Łoś, 2013). Przebadano 330 osób w wieku 18–40 lat.
Wyniki. Wykazano, że autoagresywny wzorzec adaptacji istotnie statystycznie koreluje z takimi czynnikami osobowości jak: uczciwość, ekstrawersja, ugodowość i sumienność (wszystkie negatywnie) oraz emocjonalność (pozytywnie). Nie stwierdzono istotnych związków z otwartością.
Wnioski. Autoagresywny wzorzec adaptacji charakteryzuje się układem czynników, który może powodować gorsze przystosowanie społeczne jednostki. Uzyskane wyniki mogą zostać wykorzystane w praktyce klinicznej, wychowawczej i socjalnej, poprawiając jakość życia osób o takiej charakterystyce oraz zwiększając szanse na wczesne wykrycie ewentualnych zaburzeń u adolescentów. Ograniczeniem metody była mała ilość osób badanych w wieku dojrzewania, ze względu na utrudniony dostęp do tej grupy wiekowej (ograniczenia prawne wynikające z niepełnoletności respondentów, mniejsza ilość połączeń społecznych z tą grupą wiekową).
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Ashton, M. C., Lee, K. (2007). Empirical, theoretical, and practical advantages of the HEXACO model of personality structure. Personality and Social Psychology Review, 11 (2), 150–166.
Bagby, R. M., Costa Jr, P. T., Widiger, T. A., Ryder, A. G., Marshall, M. (2005). DSM-IV personality disorders and the Five-Factor Model of personality: A multi-method examination of domain - and facet-level predictions. European Journal of Personality, 19 (4), 307–324. DOI: 10.1002/per.563.
Beck, A., Rush, A.J., Shaw, B.F., Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. Nowy Jork: The Guilford Press
Cierpiałkowska, L. (2017). Zaburzenie osobowości borderline. W: L. Cierpiałkowska, L., E. Soroko (red.), Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej. (ss. 171–197). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Costa, P., McCrae, R. (1992). Four ways Five Factors are basic. Personality and Individual Differences, 13 (6), 653–665.
DeShong, H. L., Mullins-Sweatt, S. N., Miller, J. D., Widiger, T. A., Lynam, D. R. (2016). Development of a short form of the five-factor borderline inventory. Assessment, 23 (3), 342–352.
Distel, M. A., Trull, T. J., Willemsen, G., Vink, J. M., Derom, C. A., Lynskey, M., Boomsma, D. I. (2009). The five-factor model of personality and borderline personality disorder: a genetic analysis of comorbidity. Biological psychiatry, 66 (12), 1131–1138.
Eysenck, H. J. (1992). Four ways Five Factors are not Basic. Personality and Individual Differences, 13 (6), 667–673.
Grabski, B., Gierowski, J. (2012). Zaburzenia osobowości: różne spojrzenia i próby ich integracji. Psychiatria Polska, 46 (5), 829–844.
Jones, S. E., Miller, J. D., Lynam, D. R. (2011). Personality, antisocial behavior, and aggression: A meta-analytic review. Journal of Criminal Justice, 39 (4), 329–337.
Kubacka-Jasiecka, D. (2006). Agresja i autodestrukcja z perspektywy obronno-adaptacyjnych dążeń Ja. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lee, K., Ashton, M. C. (b.d.). The HEXACO Personality Inventory – Revised. A measure of the six major dimensions of personality. Pobrane z: http://hexaco.org/scaledescriptions.
Szarota, P., Ashton, M., Lee, K. (2007). Taxonomy and structure of the Polish personality lexicon. European Journal o f Personality, 21, 823-852.
Linowski, K., Wysocki, I. (2012). Agresja, autoagresja w przemoc w życiu człowieka. Przyczyny, przejawy, przeciwdziałanie i resocjalizacja. Radom: Politechnika Radomska.
Łoś, Z. (2010). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu całego życia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Marcus, D. K., Zeigler-Hill, V. (2015). A big tent of dark personality traits. Social and Personality Psychology Compass, 9 (8), 434–446.
Mosak, H. H. (1971). Lifestyle. W: A. G. Nikelly (red.), Techniques for behavior change (ss. 77–81).Springfield: Charles C. Thomas.
Perlman, G., Gromatsky, M., Salis, K. L., Klein, D. N., Kotov, R. (2018). Personality correlates of self-injury in adolescent girls: disentangling the effects of lifetime psychopathology. Journal of Abnormal Child Psychology, 46 (8), 1677–1685.
Pervin, L. A., John, O. P. (2002). Osobowość – teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pilecka, B. (2004). Kryzys psychologiczny. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Roszkowska, A. (2018). Agresja i autoagresja, oraz obraz siebie a relacje rodzinne wśród dorastającej młodzieży – analiza porównawcza. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie. 123. DOI:10.29119/1641–3466.2018.123.31
Sharaf, A. Y., Thompson, E. A., Walsh, E. (2009). Protective effects of self-esteem and family support on suicide risk behaviours among at risk adolescents. Journal of Child and Adolescent Psychiatry Nursing, 22 (3), 160–168.
Strus, W., Cieciuch, J., Rowiński, T. (2011). Kołowy model struktury cech osobowości w ujęciu Lewisa Goldberga. Studia Psychologica: Theoria et praxis, 2 (11), 65–93.
Strus, W., Cieciuch, J. (2014). Poza Wielką Piątkę – przegląd nowych modeli struktury osobowości. Polskie Forum Psychologiczne, 19 (1), 17–49.
Suchańska, A. (1998). Przejawy i uwarunkowania psychologiczne pośredniej autodestruktywności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Trull, T. J., Widiger, T. A., Lynam, D. R., Costa, P. T., Jr. (2003). Borderline personality disorder from the perspective of general personality functioning. Journal of Abnormal Psychology, 112 (2), 193–202. https://doi.org/10.1037/0021-843X.112.2.193
Trull, T. J., Widiger, T. A., Lynam, D. R., Costa, P. T., Jr. (2005). Borderline personality disorder from the perspective of general personality functioning. Focus. 3 (3). 453-464
Tsirigotis, K., Gruszczyński, W., Lewik-Tsirigotis, M., Kruszyna, M. (2011). Przejawy autodestruktywności pośredniej u osób po próbach samobójczych. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 11 (2), 83–91.
van der Kolk, B. A., Perry, J. C. Herman, J. L. (1991). Childhood origins of self-destructive behavior. American Journal of Psychiatry, 148 (12), 1665–1671.
Pużyński, S., Wciórka, J. (red.). (2000 lub 1998) Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków: Vesalius.
Wojda, K. (2018). Środowisko rodzinne a podejmowanie zachowań autoagresywnych u osób z zaburzeniem osobowości typu borderline. Praca magisterska, Uniwersytet Jagielloński, obrona 17 października 2018 r. Promotor M. Wasilewska. Źródło: (https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/231938).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Antonina Panek, Barbara Żyżelewicz, Anna Krajniak, Arletta Franczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
