Organizacja i historia szkolnictwa podstawowego w Żaganiu w latach 1945–1956
Słowa kluczowe:
Ziemie Zachodnie, Żagań, szkolnictwo podstawowe, odbudowaAbstrakt
W artykule autorka przedstawi problem organizacji działalności szkolnictwa podstawowego na Ziemiach Zachodnich na przykładzie Żagania po II wojnie światowej. Poruszy przy tym kwestie związane z wynagrodzeniem nauczycieli oraz nadzorem pedagogicznym. Szczegółowo zostaną omówione kwestie powstawania 4 szkół podstawowych funkcjonujących w tamtych latach w Żaganiu (Szkoły Podstawowej nr 1, Szkoły Podstawowej nr 2, Szkoły Podstawowej nr 3 oraz Szkoły Podstawowej nr 4)
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Archiwalia:
Archiwum Akt Nowych, Zespół Ministerstwo Oświaty, Szkolnictwo na Ziemiach Odzyskanych oraz opieka nad dziećmi, sygn. 283/296, Pismo do Ministerstwa Oświaty, Biuro Ziem Odzyskanych w sprawie planowego przesiedlania nauczycielstwa na Ziemie Zachodnie, Lista poszczególnych Inspektoratów Szkolnych, Żegań.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Zespół Kuratorium Okręgu Szkolnego we Wrocławiu, sygn. 339/2, Wydział Ogólny (1945–1951), Pismo do Kuratorium Okręgu Szkolnego we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 1945 r.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny, Żagań 1946–1953, sygn. 6922, Wykaz nauczycieli kierujących oraz kierowników szkół na rok szkolny 1952/ 1953.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1946–1953, sygn. 6922, Sprawozdanie powizytacyjne drużyny harcerskiej w Szkole Podstawowej nr 1 w Żaganiu.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1946–1953, sygn. 6922, Sprawozdanie z wizytacji Szkoły Podstawowej nr 3 o 4 nauczycielach w dniu 2 października 1951 r. przeprowadzonej przez Kierownika Wydziału Oświaty Kazimierza Banacha.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1946–1953, sygn. 6922, Wykaz nauczycieli zatrudnionych w poszczególnych typach szkół Powiatu Żagańskiego.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1946–1953, sygn. 6922, Sprawozdanie z wizytacji Szkoły Podstawowej nr 3 przeprowadzonej w dniu 29 stycznia 1953 r. przez wizytatora Wojewódzkiego Wydziału Oświaty ob. Matyję oraz Kierownika Powszechnego Wydziału Oświaty Gadzinównę Antoninę.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1954–1959, sygn. 6923, Projekt ruchu służbowego nauczycieli na rok szkolny w tutejszym powiecie.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1954–1959, sygn. 6923, Sprawozdanie z wizytacji Szkoły Podstawowej nr 3 w Żaganiu o 5 nauczycielach odbytej w dniach 8 i 9 marca 1955 r. w obecności Kierownika Referatu Szkolnictwa Podstawowego ob. Tadeusza Żabskiego i ob. Franciszka Jarlaczyka.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1954–1959, sygn. 6923, Projekt ruchu służbowego nauczycieli na rok szkolny 1955/1956 w tutejszym powiecie.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1954–1959, sygn. 6923, Informacja o projekcie obsady kadrowej szkół podstawowych i przewidywanego ruchu nauczycieli
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, Inspektorat Szkolny Żagań 1954–1959, sygn. 6923, Sprawozdanie ze stanu dydaktyczno-wychowawczego i gospodarczego oraz obsady kadrowej szkół podstawowych powiatu za okres 1 IX–10 XII 1956 r.
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, Kuratorium Okręgu Szkolnego, sygn. 7310, Społeczny Fundusz Budowy Szkół w Zielonej Górze, Sprawozdanie z działalności Społecznego Funduszu Budowy Szkół w latach 1959–1965 na terenie województwa zielonogórskiego.
Akta Inspektoratu Szkolnego w Żaganiu, Zarząd Miejski w Żaganiu z lat 1945–1950, sygn. 28, Remont budynku Szkoły Podstawowej nr 2 w Żaganiu
Kronika szkolna Szkoły Podstawowej nr 1 w Żaganiu – lata 1946 – 1947.
Kronika szkolna Szkoły Podstawowej nr 1 w Żaganiu – rok 1952.
Kronika szkolna Szkoły Podstawowej nr 1 w Żaganiu – lata 1954 – 1956.
Bibliografia:
50 lat Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Żaganiu, „Biuletyn szkolny” 1995, nr 1, Żagań 1995
55 lat Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1, „Biuletyn szkolny” 2000, nr 2, Żagań 2000.
Adamek K., Świątek M., Żagań znany i nieznany. Przewodnik historyczny po mieście
i okolicy, Żagań 2002
Burda B., Jan Ignacy Felbiger – osiemnastowieczny reformator szkolnictwa elementarnego na Śląsku i jego wpływ na szkołę ludową w monarchii austriackiej, [w:] A. Barciak (red.), W 40-lecie powstania Uniwersytetu Śląskiego i nauka na Górnym Śląsku, Katowice 2009
Haczkiewicz R. A., Spacerem po Żaganiu, Żagań 2000
Jarosz D., Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948–1956 a chłopi, Warszawa 1998
Kołomejczyk N., Syzdek B. (red.), Dokumenty programowe polskiego ruchu robotniczego 1878–1984, Warszawa 1988
Kulasza B., Chłopek M., Figiel M., Kujawska A. (red.), 60 lat żagańskiej „Dwójki”. Monografia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 w Żaganiu 1948–2008, Żagań 2008
Mazur D., Obiekt Szkoły Podstawowej nr 2 w Żaganiu, Żagań 1978
Miąso J. (red.), Historia wychowania wiek XX, Warszawa 1980
Mulkowska I., Kulasza B., Chłopek M., Purwiel B., Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2, „Zeszyty Żagańskie” nr 6
Plocker R., Dzieje Harcerstwa Polskiego w Żaganiu w latach 1946–1949, Żagań 1991.
Prus T., 60 lat Publicznej Szkoły Podstawowej nr 4 w Żaganiu, Żagań 2013
Prus T., 60-lecie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 4 w Żaganiu, „Zeszyty Żagańskie” 2014, nr 10
Świątek M., 70 lat Szkoły Podstawowej nr 1 Żaganiu 1945–2015, Żagań 2015
Świątek M., Kolonia Laski – żagańskie osiedle tkaczy, „Zeszyty Żagańskie” 2003, nr 3
Świątek M., Papiernia i Piękna Dolina, „Zachodni Goniec Regionalny” 2000, nr 10
Świątek M., Piękna i Zielona Dolina, „Zeszyty Żagańskie” 2004, nr 4
Techmańska B., „Młodzież musi wrosnąć w te ziemie”. Pionierskie lata budowy polskiego systemu edukacji na ziemiach zachodnich, „Kwartalnik Ośrodka Pamięć i Przyszłość” 2011, nr 13
Zarzycki R., Żagań 1945–1950, Żagań 2005
Zawadzka Z., 60-lecie ZNP w Żaganiu, „Zeszyty Żagańskie” 2005, nr 6
