(Anti)health behaviours in the era of instant culture – challenges and educational needs
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2018.169.179Keywords:
instant culture, lifestyle, health behaviours, health educationAbstract
Thesis. The development of civilisation has caused that a life of the modern man has
accelerated, we are always in a rush and have no time. This ubiquitous primacy of immediacy
influences greatly lifestyle of the individuals and their social behaviours, also these regarding
health.
Discussed concepts. The article starts with findings concerning terminology, a notion
of lifestyle and health behaviours were explained presenting at the same time their connection
with culture. A further part of the article constitutes a short reflection on current pace of life.
In the essential part of the paper one may find the analysis of health behaviours of the society
in the context of “instant culture” which dominates nowadays. In the conclusion the attention
was paid to a great necessity of health education and fields of action, which should become a
priority against ubiquitous immediacy, were pointed out.
Results and conclusions. The considerations presented in the article show how
strongly “health” is entangled in culture and its changes. Haste which is typical for modern
culture causes that our behaviours more and more frequently are of anti-health nature. It also
seems that in this continuous run the moment where we stopped noticing any threats resulting
from our everyday activity was missed. Hence, it is very important to plan and implement
appropriate educational strategies which will take into consideration the tendencies
dominating in the modern culture.
Originality/cognitive value of the approach. The article draws attention to a very
serious and current problem. The habit of life in a hurry, which is typical for our everyday
routine, is not neutral for health in a broad sense. Academic literature does not devote enough
attention to “the culture of acceleration” and health threats connected with it. The article fills
in the gap in the aspect of practical actions, because it indicates the fields of action on which
the health education specialists should focus in a particular way.
Downloads
References
Banaszak, A. (2010). Kształtowanie tożsamości i stylu życia współczesnej młodzieży
w kontekście kultury popularnej oraz kapitału społecznego. W: D. Hejwosz
i W. Jakubowski (red.), Kultura popularna – tożsamość – edukacja (ss. 325–340). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Bartosiuk, E., Markiewicz-Żukowska, R., Puścion, A. i Mystkowska, K. (2012). Ocena spożycia żywności typu "fast food" oraz napojów energetyzujących i alkoholu wśród grupy studentek Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 45 (3), 766–770.
Biała, A. (2009). Młodzież w kulturze instant. W: G. E. Kwiatkowska i M. Filipiak (red.), Psychologiczne i społeczne dylematy młodzieży XXI wieku (ss. 19–25). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Borzucka-Sitkiewicz, K. (2005). Kształtowanie zachowań zdrowotnych w procesie socjalizacji a styl życia młodzieży (w regionie górnośląskim). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Borzucka-Sitkiewicz, K. (2006). Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Bulska, J. (2008). Zagrożenia zdrowia chorobami cywilizacyjnymi. Pedagogiczne konteksty badawcze. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Charońska, E. (1997). Zarys wybranych problemów edukacji zdrowotnej. Warszawa: Centrum Edukacji Medycznej.
Cylkowska-Nowak, M., Melosik, Z. (1999). Viagra: konteksty kulturowe i społeczne.
W: Z. Melosik (red.), Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji (ss. 218–249). Toruń–Poznań: Wydawnictwo EDYTOR s.c.
Drapała-Petryka, I. (2014). Kultura szybkostrzelna/ kultura "natłoku" – jałowym gruntem dla rozwoju człowieka. W: H. Liberska, A. Malina, D. Suwalska-Barancewicz (red.), Współcześni ludzie wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku (ss. 339–345). Warszawa: Difin SA.
Frączek, A., Stępień, E. (1997). Zachowania związane ze zdrowiem wśród dorastajacych a promocja zdrowia. W: Z. Ratajczak, I. Heszen-Niejodek (red.), Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń (ss. 70–77). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Fudala, R. (2014). Płynna nowoczesność: czas zabawy i karnawału. Ogrody Nauk i Sztuk, 4, 121–127. DOI: 10.15503/onis2014-121-127.
Gleick, J. (2003). Szybciej. Przyspieszenie niemal wszystkiego. Poznań: Zysk i S-ka.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Huber, L. (2010). Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych, a choroby cywilizacyjne XXI wieku. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(2), 268–275.
Jaskulska, S. (2011). Wychowanie instant. Na przykładzie programu telewizyjnego Superniania. W: W. Jakubowski, S. Jaskulska (red.), Kultura mediów, ciało i tożsamość – konteksty socjalizacyjne i edukacyjne (ss. 33–40). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Kiwak, I. (2012). Bylejakość w nawiązywaniu relacji osobowych. W: A. Gromkowska-Melosik, Z. Melosik (red.), Tożsamość w społeczeństwie współczesnym: pop-kulturowe (re)interpretacje (ss. 251–262). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Kowalski, M., Gaweł, A. (2007). Zdrowie – wartość – edukacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Leksy, K. (2012). Kultura popularna a styl życia – konteksty edukacyjne. Pedagogika Społeczna, 2, 59–70.
Leźnicki, M. (2013). Medykalizacja kobiecego ciała na przykładzie operacji plastycznych. Scientia et Fides, 1 (1), 213–230. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SetF.2013.008.
Mazurek-Lipka, O. (2012). Popkulturowa tożsamość współczesnego widza. Przyczyny, dla których uwielbiamy oglądać CSI i inne filmy o profesjonalistach. W: A. Cybal-Michalska, P. Wierzba (red.), Dyskursy kultury popularnej w społeczeństwie współczesnym (ss. 139–156). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Melosik, Z. (1999a). McDonald's, tożsamość i zdrowie. W: Z. Melosik (red.), Ciało
i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji (ss. 91–117). Toruń–Poznań: Wydawnictwo EDYTOR s.c.
Melosik, Z. (1999b). Chirurgia plastyczna, ciało i tożsamość. W: Z. Melosik (red.), Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji (ss. 159–173). Toruń–Poznań: Wydawnictwo EDYTOR s.c.
Melosik, Z. (2001). Kultura instant – paradoksy pop-tożsamości. W: A. Nalaskowski,
K. Rubacha (red.), Pedagogika u progu trzeciego tysiąclecia. Materiały pokonferencyjne (ss. 31–47). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Melosik, Z. (2003). Kultura popularna jako czynnik socjalizacji. W: Z. Kwieciński,
B. Śliwerski (red.), Pedagogika: podręcznik akademicki. Tom 2 (ss. 68–91). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Melosik, Z. (2006). Edukacja zdrowotna i kultura popularna: problemy i kontrowersje. W: V. Korporowicz (red.), Zdrowie i jego ochrona: między teorią a praktyką (ss. 291–298). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Melosik, Z. (2010). Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Melosik, Z. (2012). (Re)konstrukcje podróżowania w kulturze instant: konteksty socjopedagogiczne. W: A. Gromkowska-Melosik, Z. Melosik (red.), Tożsamość
w społeczeństwie współczesnym: pop-kulturowe (re)interpretacje (ss. 33–49). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls" .
Melosik, Z. (2013). Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy
i wolności. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
Melosik, Z. (2015). Kultura popularna, pedagogika i młodzież. W: J. Pyżalski (red.), Wychowawcze i społeczno-kulturowe kompetencje współczesnych nauczycieli. Wybrane konteksty (ss. 31–42). Łódź: theQ studio.
Posłuszna, M. (2011). Zachowania prozdrowotne i ryzykowne dla zdrowia
w społeczeństwie polskim. Pielęgniarstwo Polskie, 2 (40), 91–94.
Ritzer, G. (2009). Makdonaldyzacja społeczeństwa. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Siciński, A. (1978). Wprowadzenie. W: A. Siciński (red.), Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce (ss. 7–26). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Syrek, E. (2008). Zdrowie i wychowanie a jakość życia: perspektywy i humanistyczne orientacje poznawcze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Syrek, E. (2009). Środowisko, kultura i zdrowie. W: E. Syrek, K. Borzucka-Sitkiewicz (red.), Edukacja zdrowotna (ss. 34–67). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie
i Profesjonalne .
TNS OBOP. (2008). Tempo życia i zmian. Komunikat z badań. Pobrane z: http://tnsglobal.pl/archiv_files/K.021-08_Tempo_zycia_i_zmian_O03a08.pdf
Tobiasz-Adamczyk, B. (2000). Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wieczorkowska, M. (2007). Dylematy etyczne medycyny estetycznej – medycyna naprawcza, czy urynkowienie ciała? Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 10(2), 95–102.
Woynarowska, B. (2000). Edukacja zdrowotna w szkole. W: B. Woynarowska (red.), Zdrowie i szkoła (ss. 417–443). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Woynarowska, B. (2008). Edukacja zdrowotna: podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woynarowska, B. (2017). Modele czynników warunkujących zdrowie.
W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna: podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka (ss. 43–46). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woźniak, M., Brukwicka, I., Kopański, Z., Kollár, R., Kollárová, M., Bajger, B. (2015). Związki stylu życia ze zdrowiem. Journal of Clinical Healthcare, 4, 4–9.
Zadworna-Cieślak, M., Ogińska-Bulik, N. (2011). Zachowania zdrowotne młodzieży – uwarunkowania podmiotowe i rodzinne. Warszawa: Difin SA.
