33 omdlenia – pierwsza krakowska adaptacja teatralna rosyjskiej klasyki po 1989 roku

Abstract

Cel badań. Celem badań było sprawdzenie, które wątki trzech dramatów Antoniego Czechowa (Niedźwiedź, Oświadczyny, Jubileusz) polski reżyser pominął lub zmienił i jaki jest tego efekt dla pierwszej krakowskiej adaptacji teatralnej tychże utworów po 1989 roku jako całości.

Metoda badań. Przedmiotem badań był scenariusz Tadeusza Pawłowicza wystawiony w krakowskim teatrze Bagatela 8 kwietnia 1989. W pracy został przeanalizowany polski scenariusz adaptacji utworów: Niedźwiedź, Oświadczyny oraz Jubileusz. Jedna z hipotez zakłada, że przenoszenie dzieł literackich z jednej formy do drugiej (dzieło literackie – teatr) i z jednej kultury do drugiej (Rosja – Polska) wiąże się z utratą niektórych wątków. Ponadto warto również wspomnieć, że wraz z transformacjami ustrojowymi po 1989 roku w polskim teatrze zaszedł szereg zmian związanych z repertuarem oraz ich funkcjonowaniem. Nowa powstała rzeczywistość wygenerowała nowe możliwości, wyzwania a także problemy, które wpłynęły na kształt inscenizowania literatury klasycznej, w tym rosyjskiej.  

Wyniki badań. Analiza wykazała, że Tadeusz Pawłowicz przenosząc dzieło literackie z jednej formy do drugiej (dzieło literackie – teatr) i z jednej kultury do drugiej (Rosja - Polska) dokonał marginalnych skreśleń, pozostając tym samym wierny tekstowi Czechowskich utworów oraz nie dopisał dodatkowych, autorskich partii teksu. Ponadto reżyser realizując 33 omdlenia powielił pomysł na połączenie trzech wodewili Czechowskich w jedną inscenizację, Wsiewołoda Meyerhold z 1935 roku.

Wnioski. W badaniu zostały wzięte pod uwagę aspekty przekładu dzieła literackiego na dzieło sceniczne. Badanie modyfikacji treści oryginalnego tekstu oraz przekładu nie ma na celu oglądu spostrzeżeń polskiego widza. Uzyskane wyniki przedstawiają jedynie możliwości odkodowania i zrozumienia najważniejszych wątków utworów, jaką widzowi daje reżyser.