Przeżyć, pamiętać, przekazać – o (auto)biografii Jo Wajsblata

Abstract

Jo Wajsblat, więzień Auschwitz-Birkenau, w wieku 15 lat został uratowany z komory gazowej. Cudownie ocalony przez ponad 50 lat nie opowiedział nikomu swojej traumatycznej historii. Dopiero po tak długim okresie czasu zdecydował się dać świadectwo i we współpracy z dziennikarzem Gillesem Lambertem napisał autobiografi ę Nieprzewidziany świadek (Le témoin imprévu). Po pół wieku milczenia było to zadanie niezwykle trudne z uwagi na luki w pamięci, wątpliwości, a przede wszystkim konieczność powrotu do bolesnych wspomnień. Konstrukcja tekstu różni się od większości znanych świadectw po Shoah, ponieważ autor zastosował głównie narrację trzecioosobową, rzadko spotykaną w dokumentach osobistych. Chwyt ten sprawia, że tę autobiografi ę można określić jako „biografi ę samego siebie”, w której Wajsblat opowiada swoją historię głosem „Innego”. Jest to szczególny sposób zmierzenia się z własną historią i jednocześnie próba uwiarygodnienia „niewiarygodnej” historii.