Kulturowe spojrzenie na programy powszechnych szczepień ochronnych wczoraj i dziś

Autor

  • Anna Pietrzyk Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa, Polska https://orcid.org/0000-0003-0680-6657

DOI:

https://doi.org/10.15503/onis2018.113.132

Słowa kluczowe:

szczepienia, mityzacja, siewcy zarazy, autyzm, rak, NOP

Abstrakt

Cel badań: Celem badania było wskazanie kulturowych mechanizmów utrudniających wdrażanie programów powszechnych szczepień ochronnych oraz ujawnienie ich szerszego geograficzno-historycznego tła.

Metoda badań: Badania wpisują się w nurt folklorystyki oraz antropologii kulturowej i jej subdyscypliny – antropologii medycznej. Analizie poddano treści wierzeniowe, na które składają się materiały ikonograficzne, zasoby elektroniczne bibliotek dotyczące historii profilaktyki szczepiennej oraz dostępne w Internecie wypowiedzi przeciwników szczepień, stosując podejście interpretatywne, które odwołuje się do systemu wiedzy, wartości i kategorii analitycznych, jakimi posługują się badani, celem odkrywania sensu ich działań.

Wyniki badań: Analiza antropologiczna warstwy folklorystycznej przekazów o szczepieniach obnaża braki oficjalnych programów i kampanii proszczepiennych, nie uwzględniających żywotności oraz roli struktur mitycznych w stosunku do decyzji podejmowanych w kwestiach zdrowotnych. W przekazach tych uwidocznia się tradycyjny sposób postrzegania zjawisk zdrowotnych (choroby, epidemii), kategoryzacji przestrzeni (opozycja orbis interior/orbis eksterior), kolorów i ciała (jako odbicia makrokosmosu), profesjonalistów i technologii biomedycznych. Okruchy dawnego myślenia wierzeniowego, choć już nie tak mocno jak dawniej, nadal dają o sobie znać w nowoczesnym i laicyzującym się społeczeństwie zachodniego kręgu kulturowego, które gubi się w natłoku szumu informacyjnego nowych odkryć i szybko zmieniających się technologii oraz nagłaśnianych przez media afer w służbie zdrowia dotyczących fałszowania lub nieodpowiedniego przechowywania szczepionek.

Wnioski: Folklor szczepionkowy jest próbą oswojenia chaosu, jaki towarzyszy szczepieniom jako technologii biomedycznej, poprzez przełożenie jej na wciąż czytelny dla ogółu język kulturowych skojarzeń, wierzeń i symboli. I choć nie niweluje do końca tej ambiwalencji, albo strachu przed szczepieniami, pozwala myśleniu potocznemu znaleźć dla nich miejsce w kulturowym uniwersum.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Biogram autora

Anna Pietrzyk - Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa, Polska

Anna Pietrzyk: antropolog kultury, autorka artykułów naukowych dotyczących medycyny komplementarnej, współczesnych zachowań zdrowotnych, folkloru zdrowotnego, a także współczesnych obrzędów przejścia i ikonografii pogrzebowej. Interesuje się folklorem zdrowotnym, antropologią medyczną, etnomedycyną, medycyną komplementarną, historią medycyny oraz ikonografią śmierci, choroby, praktyk leczniczych i profesjonalistów medycznych.

Pobrania

Opublikowane

2019-08-15

Jak cytować

[1]
Pietrzyk, A. 2019. Kulturowe spojrzenie na programy powszechnych szczepień ochronnych wczoraj i dziś. Ogrody Nauk i Sztuk. 9, 9 (sie. 2019), 113–132. DOI:https://doi.org/10.15503/onis2018.113.132.