Badania dzieci. Trudności oraz wskazówki pomagające je przezwyciężyć

Abstrakt

Teza. Podejście nowej socjologii dzieciństwa (James, Prout, 1997) zwróciło oczy badaczy na dzieci jako kompetentnych aktorów społecznych, których wiedza (Mayall, 2008) na temat otaczającej je rzeczywistości może służyć celom naukowym, tj. poszukiwaniu prawdy poprzez możliwie jak najpełniejszy opis świata. Takie podejście odnosi się także do Konwencji o Prawach Dziecka, a w szczególności do artykułu 12, który postuluje umożliwienie dziecku formułowania własnych poglądów i opinii oraz bycia wysłuchanym w sposób swobodny, w odniesieniu do spraw, które go dotyczą, z uwzględnieniem jego wieku i dojrzałości (Brzozowska-Brywczyńska, 2014). Badania dzieci mogą poszerzyć perspektywę badanej rzeczywistości, ale jednocześnie obarczone są licznymi trudnościami, które, jeśli proces badawczy zostanie dobrze zaplanowany, a badacz będzie pamiętał o etyce, można zniwelować.

Omówione koncepcje. Artykuł ukazuje perspektywę nowej socjologii, która jest zorientowana na dziecko jako podmiot badania i wynikające z tego podejścia trudności. Podejmując decyzję o charakterze działań badawczych, na samym początku należy zwrócić uwagę na problem semantyczny, innymi słowy ustalić, czy zajmujemy się badaniem dzieciństwa, badaniem dzieci czy badaniem z udziałem dzieci. Odnosząc się do tego wyboru, należy przygotować proces badawczy, nie zapominając o etyce i odpowiednio dobranej metodologii.

Wyniki i wnioski. Trzeba być przygotowanym na trudności, na które można się natknąć przeprowadzając badania z uczestnictwem dzieci, i postępować zgodnie z prawem i zasadami etycznymi oraz wskazówkami metodologicznymi, aby je zminimalizować. Problemy są częstym powodem rezygnowania z włączania dzieci do badań, dlatego opracowanie propozycji ich rozwiązań jest istotne i potrzebne.

Wartość poznawcza. Wskazówki pozwalające pokonać najczęstsze trudności badań zakładających uczestnictwo dzieci.