EDUKACJA JAKO DOBRO WSPÓLNE CZY TEŻ DOBRO PUBLICZNE? - KONTEKSTY ZNACZEŃ
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2018.33.39Słowa kluczowe:
edukacja, dobro publiczne, dobro wspólne, społeczeństwo, UNESCOAbstrakt
Teza. Edukacja winna być traktowana jako dobro wspólne.
Omówione koncepcje. Przedmiotem analizy staje się nie tylko pojęcie edukacji ale przede wszystkim jego rozumienie na gruncie teorii dóbr. Pierwsza część artykułu poświęcona jest, problematyce definiowania edukacji i jej funkcjonowania na gruncie dwóch różnorodnych dyscyplin: socjologii i pedagogiki. Następnie przedstawiona jest krytyczna charakterystyka edukacji jako dobra publicznego z uwzględnieniem koncepcji czystych dóbr publicznych. W dalszej części artykułu, edukacja rozpatrywana jest przez pryzmat koncepcji dobra wspólnego, zwłaszcza w odniesieniu do publikacji i raportów United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO).
Wyniki i wnioski. Ze względu na cele edukacji, winna ona być traktowana jako dobro wspólne. Dobro wspólne podobnie jak edukacja jest pojęciem nieostrym. Podlega licznym interpretacjom na gruncie różnorodnych dyscyplin. Istnieje jako efekt działania człowieka i współdziałania ludzi. Edukacja pochodzi od wspólnoty i jest dla niej. Jest swoistą formą zasobu społecznego. Pełni funkcję spoiwa społeczności, jest orędownikiem tradycji i wartości funkcjonujących w społeczeństwie, stanowi też pochodną państwa. Redukcja edukacji do dobra publicznego, godzi w istotę edukacji, traktowanej również jako przekaz pokoleniowy.
Oryginalność/wartość poznawcza podejścia. Tekst zwraca uwagę na specyfikę problematyki edukacji. Zostaje poruszona kwestia trudności definicyjnych pojęcia edukacji a także prezentowania jej jako dobra publicznego i dobra wspólnego.
Słowa kluczowe: edukacja, dobro publiczne, dobro wspólne, społeczeństwo, UNESCO.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Dunaj, B. (2007). Język Polski Współczesny Słownik Języka Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Langenscheidt.
Delors, J. (1996). Education. The treasure within. Report of the International Commission on Education for the XXI Century. Paryż: UNESCO. Pobrane z: http://unesdoc.unesco.org/images/0010/001095/109590eo.pdf.
Dewey, J. (1963). Demokracja i wychowanie. Warszawa: Książka i Wiedza.
UNESCO (b.d.), Education for the 21st Century. Pobrane 17 października 2017 z: https://en.unesco.org/themes/education-21st-century.
Frankena, W. K. (b.d.). Education. Pobrane 10 października 2017 z: http://xtf.lib.virginia.edu/xtf/view?docId=DicHist/uvaGenText/tei/DicHist2.xml;chunk.id=dv2-08;toc.depth=1;toc.id=dv208;brand= default.
Hofmokl, J. (2009). Internet jako nowe dobro wspólne. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).
Korpanty, J. (red.) (2001). Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Kozak, M. (2013). Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne. Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka.
Kubiak-Szymborska, E., Zając, D., (2002). Wokół podstawowych zagadnień teorii wychowania. Bydgoszcz: Wers 2002.
Kwieciński, Z. (1991). Edukacja jako wartość odzyskiwana wspólnie (Głos w dyskusji o uspołecznieniu szkoły). Edukacja, 1, 88-98.
Leszniewski, T., Wasilewski, K. (2013). Socjologia wychowania w Polsce- pytania o wymiar tożsamościowy subdyscypliny. Studia socjologiczne, 2 (209), 9-29.
Zdanie odrębne sędzi Trybunału Konstytucyjnego Ewy Łętkowskiej do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 grudnia 2009 roku (sygn. Akt K 55/07).
Łuszczuk, W. (2008). Normatywny i interpretacyjny paradygmat w badaniach pedagogicznych. Pedagogika, 3, 13-26.
Maritain, J. (1998). Człowiek i państwo. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Melosik, Z., Szkudlarek, T. (2010). Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń. Kraków: Impuls.
Milerski, B., Śliwerski, B. (2000). Pedagogika. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Nowak, M. (2012). Wychowanie i kształcenie akademickie w kontekście procesów socjalizacji i inkulturacji. Rozprawy Społeczne 1, 174-189.
Okoń, W. (2001). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
Olechnicki, K., Załęcki, P. (1997), Słownik Socjologiczny. Toruń: Wydawnictwo Graffiti.
Ostrom, E. (2013). Dysponowanie wspólnymi zasobami. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Plezi, M. (red.) (1962). Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Polcyn, J. (2017). Edukacja jako dobro publiczne–próba kwantyfikacji. Piła: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły w Zawodowej im. Stanisława Staszica w Pile.
Probucka, D. (red.) (2010). Dobro wspólne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
United Nations Educational. Scientific and Cultural Organization. (2015). Rethinking education: Towards a global common good. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 2015. Pobrane z: http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002325/232555e.pdf.
Rubacha, K. (2003). Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscypliny. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika. Podręcznik Akademicki (ss. 21-34). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sobol, E. (red.) (1995). Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strąk, T. (2012). Modele dokonań jednostek sektora finansów publicznych. Warszawa: Difin.
Syguła-Gregorowicz, V. (red.) (1997). Słownik socjologiczny. Toruń: Wydawnictwo Graffiti BC.
Szymczak, M. (red.) (1998). Słownik Języka Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Taylor, M. (1987). The possibility of cooperation. Nowy Jork: Cambridge University Press.
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2009). World Conference on Higher Education 2009. Final Report. Pobrane z: http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001892/189242e.pdf.
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (1998). World Conference on Higher Education Higher Education in the Twenty-first Century Vision and Action. Final raport. Pobrane z: http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001163/116345e.pdf.
Zarzycki, L. (2012). Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie. Jelenia Góra: Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze.
