Rosyjska tradycja tłumaczenia utworów dla dzieci: między edukacją a ideologią
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2018.507.512Słowa kluczowe:
adaptacja, elementy kulturowe w przekładzie, literatura dziecięca, literatura rosyjska, socjologia przekładuAbstrakt
Cel badań. Artykuł ukazuje strategie tłumaczeniowe rosyjskich tłumaczy działających w okresie Związku Radzieckiego na przykładzie obcojęzycznej literatury dziecięcej. Zamysłem autora było zbadanie, jaką rolę odegrała w wyborach tłumaczy odegrała ideologia partii komunistycznej i w jakim stopniu prąd socrealizmu wpłynął na kształt świata przedstawionego w książkach czytanych przez dzieci.
Metody badań. Przedmiotem moich badań były klasyczne pozycje z literatury dziecięcej, takich autorów jak Lewis Carroll, L. Frank Baum, Alan Alexander Milne, Hugh Lofting oraz Carlo Collodi. Rosyjskie przekłady zostały przeanalizowane na podstawie istotnych koncepcji przekładoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem strategii domestykacji oraz adaptacji.
Wyniki badań. Zanalizowane tłumaczenia mieszczą się w definicji adaptacji, tłumacze dostosowują realia pod potrzeby dziecięcego czytelnika, niejednokrotnie odzierając oryginał z elementów nacechowanych kulturowo, aby tekst był w pełni zrozumiany przez czytelnika niezaznajomionego z kulturą anglosaską czy włoską.
Wnioski. Dominującą strategią podejmowaną przez radzieckich tłumaczy była adaptacja. Ideologia komunistyczna była ważnym, choć nie jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za ten stan rzeczy. Niebagatelną rolę odegrały również tradycje domestykacji, będące obecne w literaturze rosyjskojęzycznej na długo przed zdefiniowaniem założeń realizmu socjalistycznego.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Avanzini, A. (2016). Pinocchio: a Bildungsroman? In: Annali online della Didattica e della Formazione Docente 8 (12), 6-12.
Bastin. G. (2009). Adaptation. In: M. Baker & G. Saldanha (Ed.) Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Second Edition (pp. 3-6). London and New York: Routledge.
Bimberg, C. (1998/1999). Poetry as Procreation: John Dryden's Creative Concept of Poetry and Imitation. Connotations, 8.3, 304-318.
Cusatelli, G. (red.). (2002). Pinocchio esportazione. Il burattino di Collodi nella critica straniera. Fondazione Nazionale Carlo Collodi.
De-you, Y. (1987). On Marshak's Russian Translation of Robert Burns. Studies in Scottish Literature, 22(4), 10-29.
Farrer, D.G. (1973) (Lsuno) the Soviet folktale as an ideological strategy for survival in international business relations. Studies in Soviet Thought, Studies in Soviet Thought, 55-75.
Fast, P. (1981). Poetyka rosyjskiej powieści produkcyjnej (1929-1941). Katowice: Uniwersytet Śląski.
Inggs, J. (2015). Translation and Transformation: English-Language Childrens Literature in (Soviet) Russian Guise. International Research in Childrens Literature, 8(1), 1-16.
Kellogg, D. (2010). The Ends of Crocodile Tears, or Child Literature as Emotional Self-Regulation. Journal of Language and Literacy Education 6 (1), 75-92.
Kosman, M. (2016). Kubuś Puchatek w ZSRR: o strategiach tłumaczeniowych Borysa Zachodera. W: K. Jasiewicz (red.) Words-Ideas-Interpretations (s. 13-26). Nowy Sącz: State Higher Vocational School.
Kosman, M. (2017). Toto, we are in the Soviet Union. Jaka Kraina Oz istnieje w Związku Radzieckim?. Konteksty Kultury, 14 (1), 55-69.
Moretti, C. (2015). La letteratura per ragazzi, dalla traduzine all’adattamento. Pobrane z: https://travelaroundgermany.files.wordpress.com/2015/11/tesi-pdf.pdf (20.12.2017).
Nabokov, V. (2004). Problems of translation: Onegin in English. In: L. Venuti (Ed.) The Translation Studies Reader, Second Edition (pp. 115-127). New York: Routledge.
Pokorn, N. (2014). Rolf in Slovene Woods. The Classic Work of the Scout and Woodcraft Movements in a Pre-Socialist and Socialist Translation. TRANS: revista de traductología 18, 49-66.
Vid, N. (2014) Teaching Russian Through Translations. Informatologia, 47 (1), 52-54.
Wójcikowska-Wantuch, P. (2011). Propp uwspółcześniony. Analiza morfologiczna powieści Mariny Wiszniewieckiej Kащей и Ягда, или небесные яблоки („Kaściej i Jagda, czyli rajskie jabłka"). Ex Nihilo 1 (5), 72-86.
Zachoder, B. Priključenija Winni-Pucha (Iz istorii moih publikacii) Woprosy literatury, 5, 197-225.
Zobek, T. (1991). "My" Eugeniusza Zamiatina a Proletkult: o antyutopii i utopii lat dwudziestych. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze 15, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 7-18.
