Przestępczość przeciwko zdrowiu i życiu. Charakterystyka decydenta z perspektywy jakościowej
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2023128.141Słowa kluczowe:
przestępczość, decydent, przestępczość przeciwko zdrowiu i życiu, analiza jakościowaAbstrakt
Cel. W artykule zaprezentowano analizę jakościową dotyczącą decydenta – przestępcy, który złamał prawo przeciwko zdrowiu i życiu, w tym recydywisty penitencjarnego i osoby pierwszy raz skazanej. Zaprezentowane dane dotyczą: motywów działania, emocji w procesie decyzyjnym, oceny swojej osoby, wiedzy pochodzącej z kariery przestępczej, a także planów na przyszłość.
Metody badań. Zaprezentowane wyniki, są efektem jakościowej analizy 22 wywiadów pogłębionych, z elementami wywiadu narracyjnego.
Wyniki. Jak wynika z badań przestępcy, którzy złamali prawo przeciwko zdrowiu i życiu przejawiali motywy ekonomiczne i emocjonalne, przy czym przeważały motywy emocjonalne. W narracjach pojawiały się fragmenty wypowiedzi świadczące o zniekształceniach poznawczych. Wyniki badań dotyczące emocji pojawiających się w procesie podejmowania decyzji przestępczej wskazują, że u badanych pojawiały się emocje przyjemne i nieprzyjemne. Jednak w tej grupie badawczej najczęściej pojawiały się emocje pozytywne, którym zwykle towarzyszyło pobudzenie emocjonalne. Emocje w uznaniu badanych odgrywały ważną rolę w ich przestępczości i były oceniane, jako czynnik, który ograniczył ich racjonalne działanie. Badani posiadali wiedzę na temat przestępczości z własnych doświadczeń, samokształcenia i doświadczeń zdobytych przez znajomych przestępców. Badani przedstawiali różne plany na przyszłość, które dotyczyły zarówno życia zawodowego jak i prywatnego.
Wnioski. Badani w swoich narracjach dotyczących własnej osoby, wykazywali zniekształcenia poznawcze. Dlatego też, praca korekcyjna powinna skupiać się na tych zniekształceniach. Skutecznym rozwiązaniem w przypadku przestępców przeciwko zdrowiu i życiu mogłaby być resocjalizacja uwzględniająca elementy terapii poznawczo-behawioralnej. W związku z tym, że badani wysoko oceniali rolę emocji w popełnianiu przez nich przestępstw, również praca nad emocjami powinna stanowić ważny element działań korekcyjnych
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Beck, A. T. (1999). Prisoners of Hate: The Cognitive Biases of Anger, Hostility and Violence. HarperCollins.
Białuński, G. (2015). Zemsta matką sprawiedliwości. Wergeld (główszczyzna) w Prusach Krzyżackich i Prusach Książęcych. Czasopismo Prawno-Historyczne, 67(2), 11-29.
Brookman, F., & Wright, M. (2017). „Deciding” to Kill. Understanding Homicide Offenders Decision Making. W W. Bernasco, J-L van Gelder, & H. Elffers (red.), The oxford handbook of offender decision making (ss. 587-610). Oxford University Press.
Brzozowska, M., & Kaczmarek, M. (2011). Materialnoprawne i kryminalistyczne aspekty przestępstwa zabójstwa. Wydawnictwo Szkoły Policji w Pile.
Collie, R. M., Vess, J., & Murdoch, S. (2007). Violence-Related Cognition: Current Research. W T. A. Gannon, T. Ward, A. R., Beech, & D. Fisher (red.), Aggressive Offenders Cognition: Theory Research and Practice (ss. 179-197). Wiley.
Dodge, K. A., & Coie, J. D. (1987). Social Information Processing Factors in Reactive and Proactive Aggression in Children’s Peer Groups. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 1149-1158.
Dziadzio, A. (2008). Powszechna historia prawa. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Falkowski, A., & Tyszka, T. (2009). Psychologia zachowań konsumenckich. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Felson, R. B. (2014). What Are Violent Offenders Thinking? W B. Leclerc, & R. Wortley (red.), Cognition and Crime: Offender Decision Making and Script Analysis (ss. 16-30) . Rourledge.
Fontaine, R. G., (2009). Reactive Cognition, Reactive Emotion: Toward a More Psychologically – Informed Understanding of Reactive Homicide. Psychology. Public Policy and Law, 14(4), 243-261.
Holska, A. (2016). Teorie podejmowania decyzji. W K. Klincewicz (red.), Zarządzanie, organizacje i organizowanie- przegląd perspektyw teoretycznych (ss. 239-252). Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Kahneman, D. (2000). Experienced utility and objective happiness: A moment- based approach. W D. Kahneman, & A. Tversky (red.), Choices, Values, and Frames (ss. 673-692). Cambridge University Press.
Kaszok, A. (2019). Kodeks karny. Od.Nowa.
Kowalczyk, M. (2010). Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych. Impuls.
Kozielecki, J. (1975). Psychologiczna teoria decyzji. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Piotrowski, P. (2011). Rozbój. Uwarunkowania psychospołeczne, motywacja i racjonalność sprawców. Wydawnictwo Edukacyjne Żak.
Simon, H. A. (1967). Motivational and emotional controls of cognition. Psychological Review, 74, 29-39.
Statystyki Policyjne (2019). Przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu. http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko.
Tyszka, T. (2010). Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna. Scholar.
Zaborska, K. (2018). Okoliczności usprawiedliwiające stan silnego wzburzenia przy zabójstwie z afektu. Studia Prawnicze KUL, 4(76), 181-208.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Agnieszka Tajak-Bobek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
