Badania nad upamiętnieniem Holokaustu w Polsce i w USA na przykładzie dwóch największych miejsc pamięci. Dyskurs, archiwa i polityka.

Abstrakt

Cel. Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie: Jak możemy odkryć, z czego wynikają zarysowane w artykule różnice w dyskursie o Holokauście w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i Narodowym Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie?

Omówione koncepcje. Artykuł oparty jest o zarys wyników badań autorki niniejszego tekstu nad porównaniem polityk pamięci w kontekście Holokaustu na terenie dwóch państw – Polski i USA. Analiza literatury przedmiotu wykazała, że oficjalny dyskurs o Holokauście prowadzony przez te państwa odbywa się w ramach państwowych instytucji (w przypadku USA bardziej precyzyjne jest użycie terminu federalnych instytucji), będących jednocześnie miejscami pamięci Holokaustu: tj. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i Narodowego Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie (The United States Holocaust Memorial Museum). W odkryciu różnic w sposobach prowadzonych dyskursów tych instytucji niezbędne stają się nie tylko wizyty w tych ośrodkach i powiązanie ich z literaturą przedmiotu, ale przede wszystkim zawartości archiwów tych ośrodków. Archiwa dostarczają informacji w zakresie tego, jak te dyskursy są i były kształtowane, w obliczu jakich okoliczności oraz zmagań, oraz jak zostały zorganizowane w ramach wewnętrznych i zewnętrznych technik działania władzy. Te instytucjonalne repozytoria danych ułatwiają odkrycie wszystkich fundatorów dyskursów – od jednostek, przez ciała eksperckie i liderów opinii, po przywódców politycznych. Dzięki archiwom możliwa staje się rekonstrukcja polityk upamiętnienia, odkrywanie celów tych polityk oraz organizacji dyskursu w tych ośrodkach.

Wyniki i wnioski.  Jak wykazano w artykule, badania archiwów Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i Narodowego Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie mogą znacząco przyczynić się do odpowiedzi na pytanie o kształtowanie się dyskursu o Holokauście w Polsce i w USA oraz do zrozumienia różnic w tych dyskursach, a przez to politykach pamięci w kontekście Holokaustu w tych krajach, zarówno na przełomie różnych lat, jak i współcześnie.