Subiektywne definiowanie pojęcia racjonalności w relacji do wybranych aspektów podejmowania decyzji
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2022.120.134Słowa kluczowe:
racjonalność, altruizm, gra dyktator, maksymalizacjaAbstrakt
Cel. Celem niniejszego badania było sprawdzenie, czy sposób interpretowania racjonalności przez osoby badane łączy się z ich decyzjami ekonomicznymi i skłonnościami do maksymalizowania.
Materiały i metody. Przeprowadzono badanie na 204 osobach w wieku głównie studenckim,
z wykorzystaniem utworzonych definicji racjonalności, dwóch wariantów gry dyktator oraz Skali maksymalizacji, za pomocą platformy Qualtrics.
Wyniki. Najważniejsze wyniki sugerują, że sposób rozumienia racjonalności powiązany jest z wysokością ofert składanych w grach dyktator - związek jest dodatni dla filozoficznej definicji, zaś negatywny dla ekonomicznej. Jednocześnie wyniki na Skali maksymalizacji wykazały (częściowo) istotne związki z ofertami składanymi w grze dyktator. Osoba badana, która preferowała ekonomiczną definicję racjonalności, była mężczyzną, osiągała wysoki poziom na Skali maksymalizacji oraz studiowała kierunek ekonomiczny, miała największą skłonność do składania niższych ofert w grze dyktator.
Wnioski. Badanie pokazuje, że sposób definiowania i rozumienia racjonalności może być powiązany w istotny sposób z tym, jak dana osoba zarządza pieniędzmi – czy kieruje się preferencjami zorientowanymi prospołecznie, czy też jej wybory są bardziej egoistyczne. Kontynuowanie tychże rozmyślań w teorii oraz praktyce może przyczynić się do rozwoju i uaktualnienia fundamentalnych terminów (i przyjętych wobec nich stanowisk) w psychologii, filozofii i ekonomii.
Słowa kluczowe: racjonalność, altruizm, gra dyktator, maksymalizacja
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Allais, M. (1953). Le comportement de l'homme rationnel devant le risque: critique des postulats et axiomes de l'école américaine. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 503-546.
Audi, R. (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy. Cambridge University Press.
Blackburn, S. (2004). Oksfordzki słownik filozoficzny. Książka i Wiedza.
Blaug, M. (1992). Metodologia ekonomii. PWN.
Camerer, C. F. (2003). Behavioral game theory: Experiments on strategic interaction. Pricenton University Press.
Cappelen, A. W., Nygaard, K., Sørensen, E. Ø., & Tungodden, B. (2015). Social preferences in the lab: A comparison of students and a representative population. The Scandinavian Journal of Economics, 117(4), 1306-1326.
Ellsberg, D. (1961). Risk, ambiguity, and the Savage axioms. The Quarterly Journal of Economics, 75(4) 643-669.
Falkowski, A., & Tyszka, T. (2009). Psychologia zachowań konsumenckich. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Fehr, E., Bernhard, H., & Rockenbach, B. (2008). Egalitarianism in young children. Nature, 454(7208), 1079-1083.
Forsythe, R., Horowitz, J. L., Savin, N. E., & Sefton, M. (1994). Fairness in simple bargaining experiments. Games and Economic Behavior, 6(3), 347-369.
Gerlach, P. (2017). The games economists play: Why economics students behave more selfishly than other students. PloS One, 12(9).
Glensk, C., & Glensk, J. (1986) Myślę, więc jestem… Aforyzmy. Maksymy. Sentencje. Instytut Śląski w Opolu.
Guala, F., & Mittone, L. (2010). Paradigmatic experiments: the dictator game. The Journal of Socio-Economics, 39(5), 578-584.
Hoffman, E., McCabe, K., Shachat, K., & Smith, V. (1994). Preferences, property rights, and anonymity in bargaining games. Games and Economic Behavior, 7(3), 346-380.
Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 2307-0919.
Kahneman, D., Knetsch, J. L., & Thaler, R. H. (1986). Fairness and the assumptions of economics. Journal of Business, 59(4), 285-300.
Nenkov, G. Y., Morrin, M., Schwartz, B., Ward, A., & Hulland, J. (2008). A short form of the Maximization Scale: Factor structure, reliability and validity studies. Judgment and Decision Making, 3(5), 371-388.
Platon (tłum. 1997). Państwo, Prawa (VII ksiąg). Wydawnictwo Antyk.
Schwartz, B. (2013). Paradoks wyboru: Dlaczego więcej oznacza mniej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schwartz, B., Ward, A., Monterosso, J., Lyubomirsky, S., White, K., & Lehman, D. R. (2002). Maximizing versus satisficing: Happiness is a matter of choice. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1178-1197.
Simon, H. A. (1956). Rational choice and the structure of the environment. Psychological Review, 63(2), 129.
Simon, H. A. (1957). Models of man: social and rational; mathematical essays on rational human behavior in society setting. Wiley.
Smith, A. (1776/1954). Badania and naturą i przyczynami bogactwa narodów. PWN.
Tatarkiewicz, W. (2002). Historia filozofii: T. 1. Filozofia starożytna i średniowieczna. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tversky, A., & Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science, 185(4157), 1124-1131.
Von Neumann, J., & Morgenstern, O. (1944). Theory of games and economic behavior. Princeton University Press.
Wang, L., Malhotra, D., & Murnighan, J. K. (2011). Economics education and greed. Academy of Management Learning & Education, 10(4), 643-660.
Zaleśkiewicz, T. (2011). Psychologia ekonomiczna. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zaleśkiewicz, T., & Hełka, A. (2011). Gender differences in allocation choices made by children aged 5 to 6. Polish Psychological Bulletin, 42(2), 46-5.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Paweł Schoepp
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
