Profil intelektualny i jego zależności z bazowymi umiejętnościami numerycznymi u dzieci prawidłowo rozwijających się
DOI:
https://doi.org/10.15503/onis2021.106.118Słowa kluczowe:
zdolności numeryczne, dyskalkulia, inteligencja, Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci (WISC-R)Abstrakt
Cel badań: Istotne w rozwoju umiejętności numerycznych (m.in. porównywania liczb czy szacowania liczebności zbiorów) są takie funkcje poznawcze, jak m.in. pamięć i uwaga. Zaburzeniem związanym z trudnościami w nabywaniu podstawowych umiejętności arytmetycznych jest dyskalkulia. Znaczną część wskaźników poznawczych związanych z operowaniem materiałem numerycznym można oceniać używając Skali Inteligencji Wechslera dla Dzieci (WISC-R). Celem badania było sprawdzenie korelacji między poziomem inteligencji i poziomem bazowych umiejętności numerycznych.
Metody badań: Grupa 22 dzieci w wieku od 7 do 8 lat wzięła udział w badaniu, w którym sprawdzano związek między wysokością wyników uzyskanych w podskalach WISC-R oraz wykonaniem zadań, które pozwalają na pomiar bazowych umiejętności numerycznych – szacowania, porównywania liczb oraz operowania mentalną osią liczbową (w zakresie 1–9), mierzonych testem Prokalkulia 6-9.
Wyniki badań: Wyniki wykazały, że dzieci przejawiające większą trudność w szacowaniu miejsca liczb na osi mają również niższy iloraz inteligencji. Z poziomem wykonania takich zadań koreluje dodatnio m.in. poziom inteligencji słownej. Mniejsza dokładność w szacowaniu miejsca liczb na osi bez podziałki wiąże się z mniejszą liczbą punktów uzyskanych w podskali Arytmetyka, a związek ten dotyczy przede wszystkim liczb ze środka osi liczbowej (od 4 do 6). Wykonanie podskali Arytmetyka jest również tym, co koreluje najsilniej z poziomem bazowych umiejętności matematycznych. Badanie ujawniło też związek między liczbą punktów w podskali Powtarzanie Cyfr i wykonaniem części zadań testu Prokalkulia 6-9 – wyższy wynik w tej podskali wiąże się z lepszym szacowaniem liczebności zbioru oraz bardziej poprawnym porównywaniem liczb prezentowanych w różnych formatach.
Wnioski: Wyniki te sugerują, że umiejętności matematyczne korelują z niektórymi aspektami inteligencji (zwłaszcza z tymi wspierającymi zdolności wzrokowo-przestrzenne), a więc także wskazują na użyteczność WISC-R w procesie diagnozy dyskalkulii.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic And Statistical Manual Of Mental Disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
Berch, D. B. (2005). Making sense of number sense: Implications for children with mathematical disabilities. Journal of learning disabilities, 38 (4), 333-339.
Butterworth, B., Walsh, V. (2011). Neural basis of mathematical cognition. Current biology, 21 (16), 618-621.
Chiesi, F., Primi, C., Morsanyi, K. (2011). Developmental changes in probabilistic reasoning: The role of cognitive capacity, instructions, thinking styles, and relevant knowledge. Thinking & Reasoning, 17 (3), 315-350.
Ciechalska, D., Gut, M. (2018). Komputerowe versus papierowe narzędzia oceny umiejętności matematycznych dzieci. Neuropsychiatry & Neuropsychology/Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 13 (3), 104-113.
Dehaene, S., Bossini, S., Giraux, P. (1993). The mental representation of parity and number magnitude. Journal of experimental psychology: general, 122 (3), 371-396.
Dehaene, S., Spelke, E., Pinel, P., Stanescu, R., Tsivkin, S. (1999). Sources of mathematical Thinking: behavioral and brain-imaging evidence. Science, 284 (5416), 970-974.
Dehaene, S. (2001). Précis of “The number sense”. Mind and Language, 16 (1), 16-36.
De Neys, W. (2006). Dual processing in reasoning: Two systems but one reasoner. Psychological science, 17 (5), 428-433.
Geary, D. C. (2011). Cognitive predictors of achievement growth in mathematics: a 5-year longitudinal study. Developmental Psychology, 47 (6), 1539-1552.
Gut, M., Goraczewski, Ł., Matulewski, J. (2016) Test oceny behawioralnych wskaźników umysłowych reprezentacji liczb i ryzyka dyskalkulii. Pomorskie Centrum Diagnozy, Terapii i Edukacji Matematycznej Promathematica
Hanich, L. B., Jordan, N. C., Kaplan, D., Dick, J. (2001). Performance across different areas of mathematical cognition in children with learning difficulties. Journal of Educational Psychology, 93 (3), 615-626.
Hubbard, E.M., Piazza M., Pinel P., Dehaene S. (2005) Interactions between number and space in parietal cortex. Nature Reviews Neuroscience, 6 (6), 435-448.
Kavale, K. A., Forness, S. R. (1984). A meta-analysis of the validity of Wechsler scale profiles and recategorizations: patterns or parodies? Learning Disability Quarterly, 7 (2), 136-156.
Kroesbergen, E. H., Van Luit, J. E. (2003). Mathematics interventions for children with special educational needs: A meta-analysis. Remedial and Special Education, 24 (2), 97-114.
Kucian, K., von Aster, M. (2015). Developmental dyscalculia. European Journal of Pediatrics, 174 (1), 1-13.
Lezak, M. D. (1982). The problem of assessing executive functions. International Journal of Psychology, 17 (1-4), 281-297.
Matczak, A., Piotrowska, A., Ciarkowska, W. (2008), Skala inteligencji D. Wechslera dla dzieci - wersja zmodyfikowana (WISC - R). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
Mayes, S. D., Calhoun, S. L. (2006). Frequency of reading, math, and writing disabilities in children with clinical disorders. Learning and Individual Differences, 16 (2), 145-157.
Mazzocco, M. M., Devlin, K. T., McKenney, S. J. (2008). Is it a fact? Timed arithmetic performance of children with mathematical learning disabilities (MLD) varies as a function of how MLD is defined. Developmental Neuropsychology, 33 (3), 318-344.
Miyake, A., Shah, P. (red.). (1999). Models of working memory: mechanisms of active maintenance and executive control. Cambridge University Press.
Moyer, R. S., Landauer, T. K. (1967). Time required for judgements of numerical inequality. Nature, 215 (5109), 1519-1520.
Ortiz, S. O. (2015). CHC theory of intelligence. W: S. Goldstein, D. Princiotta, J. Naglieri (red.), Handbook of intelligence: evolutionary theory, historical perspective, and current concepts (ss. 209-277). Nowy Jork: Springer
Ostad, S. A. (1997). Developmental differences in addition strategies: a comparison of mathematically disabled and mathematically normal children. British Journal of Educational Psychology, 67 (3), 345-357.
Oszwa, U., Krasowicz-Kupis, G. (2008). Struktura intelektu dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przegląd Psychologiczny, 51 (4), 491-511.
Pappas, M. A., Polychroni, F., Drigas, A. S. (2019). Assessment of mathematics difficulties for second and third graders: cognitive and psychological parameters. Behavioral Sciences, 9 (7), 76.
Passolunghi, M. C., Cornoldi, C. (2008). Working memory failures in children with arithmetical difficulties. Child Neuropsychology, 14(5), 387-400.
Passolunghi, M. C., Vercelloni, B., Schadee, H. (2007). The precursors of mathematics learning: Working memory, phonological ability and numerical competence. Cognitive development, 22 (2), 165-184.
Pestun, M. S. V., Roama-Alves, R. J., Ciasca, S. M. (2019). Neuropsychological and educational profile of children with dyscalculia and dyslexia: a comparative study. Psico-USF, 24 (4), 645-659.
Rajaie, H., Allahvirdiyani, K., Khalili, A., Sadeghi, A. (2011). Effect of teaching attention to the mathematic performance of the students with dyscalculia in the third and fourth grade of elementary school. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 15, 3024-3026.
Rosselli, M., Matute, E., Pinto, N., Ardila, A. (2006). Memory abilities in children with subtypes of dyscalculia. Developmental Neuropsychology, 30 (3), 801-818.
Rourke, B. P. (1989). Nonverbal learning disabilities: The syndrome and the model. Guilford Press.
Van Luit, J. E. H., Toll, S. W. M. (2018). Associative cognitive factors of math problems in students diagnosed with developmental dyscalculia. Frontiers in Psychology, 9, 1-31.
Von Aster, M. (2000). Developmental cognitive neuropsychology of number processing and calculation: varieties of developmental dyscalculia. European Child & Adolescent Psychiatry, 9 (2), 41-57.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jakub Słupczewski, Katarzyna Mańkowska, Jacek Matulewski, Natalia Sobolewska, Marta Szymańska, Małgorzata Gut
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
