Obraz siebie ofiar przemocy szkolnej. Analiza negacji w narracjach

Abstrakt

Cel badań. Celem badań było przedstawienie obrazu własnej osoby jaki ujawnia się w narracjach młodych osób, które doświadczają przemocy szkolnej.

Metodologia. Przeanalizowano wypowiedzi 33 osób zamieszczone na forach internetowych, opisujące przeżycia związane z doświadczaną przemocą szkolną. Narracje 13 osób dotyczyły aktualnych przeżyć, pozostałe 20 opisywało przeszłe doświadczenia ofiar. Wypowiedzi przeanalizowano pod kątem występujących w nich negacji. Pod uwagę wzięto liczbę negacji, ich rodzaj, funkcje oraz treść. Łącznie przeanalizowano 185 negacji. Na podstawie ich treści zrekonstruowano obraz siebie ofiar przemocy szkolnej.

Wyniki badań. Osoby doświadczające przemocy szkolnej charakteryzują się zaniżonym poczuciem własnej wartości. Postrzegają siebie jako osoby bezradne i bezwartościowe, niepotrafiące poradzić sobie z trudnymi sytuacjami. Dostrzegają w sobie jedynie negatywne cechy, uważają się za gorszych od innych. Pomimo przekonania o swojej niewinności, poszukują w sobie cech, które przyczyniły się do tego, że stały się ofiarami. Osoby te postrzegają swoją sytuację jako niepodlegającą zmianie. Odczuwają silne negatywne emocje takie jak lęk, wstyd, smutek i żal. Osoby, które przemocy doświadczały w przeszłości, dostrzegają jej długofalowe negatywne skutki i wpływ na aktualne funkcjonowanie.

Wnioski. W narracjach osób doświadczających agresji ze strony kolegów szkolnych odzwierciedla się obraz siebie charakterystyczny dla ofiar przemocy, zwłaszcza niskie poczucie własnej wartości i negatywne myśli dotyczące własnej osoby, poczucie braku kontroli nad swoim życiem, brak wiary w możliwość zmiany sytuacji, poczucie wyobcowania, doświadczanie lęku i wstydu oraz problemy z komunikowaniem własnych potrzeb. Przekaz w formie narracji stanowi rzetelne źródło informacji na temat psychiki ofiar przemocy, do których dotarcie w inny sposób byłoby wyjątkowo trudne.