Legalizm czy dobro dziecka – problem pierwszeństwa zasad konstytucyjnych przy odebraniu dziecka z rodziny w sytuacji kryzysowej

Autor

  • Tomasz Jędrzejczyk Uniwersytet Śląski ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice

Słowa kluczowe:

legalizm, dobro dziecka, rodzina, piecza zastępcza, sytuacja kryzysowa, odebranie dziecka, Policja

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, która z konstytucyjnych zasad: legalizmu, czy dobra dziecka powinna mieć pierwszeństwo przy odebraniu dziecka przez Policję w sytuacji kryzysowej. Na wstępie wyjaśniono relacje między zasadą prawną a normą prawną. Przedstawiono kwestię bezpośredniego stosowania konstytucji w polskim systemie prawa oraz prawo obywatela do złożenia skargi konstytucyjnej. Analizie poddano konstytucyjne zasady: legalizmu i dobra dziecka. Omówiono rolę pieczy zastępczej, jako czasowej alternatywy w przypadkach niemożności sprawowania opieki przez rodziców oraz zdefiniowano sytuację kryzysową uzasadniającą odebranie dzieci z rodziny i przekazanie ich pod pieczę zastępczą. W oparciu o orzecznictwo sądów, sformułowano uwagi de lege lata, wskazując nadrzędność zasady legalizmu. Podsumowując, poddano krytyce przyjęte przez ustawodawcę rozwiązania i w oparciu o analizę porównawczą sformułowano postulaty o charakterze de lege ferenda.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Bibliografia

Akty Prawne:

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U.1997, poz. 483).

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. 2012, poz. 788, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, (tekst jedn. Dz. U. 2013 poz. 135 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. 2013 poz. 182, z póź. zm.)

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U.2005 poz. 1493, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. 1997, poz. 553, z późn. zm.)

Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (Dz. U. 2011 poz. 448).

Orzecznictwo:

Uchwała TK z 10 maja 1994 r., sygn. akt W 7/94, OTK 1994, Nr 1, poz. 23.

Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2005 r., sygn. akt WK 22/04, OSNKW 2005, nr 3, poz. 29.

Wyrok TK z dnia 28 kwietnia 2003 r., sygn. akt K 18/02.

Wyrok TK z dnia 18 grudnia 2008 r., sygn. akt K 19/07, OTK-A 2008, Nr 10 poz. 182.

Wyrok TK z dnia 28 kwietnia 2003 r., sygn. akt K 18/02, OTK-A 2003, Nr 4 poz. 32.

Wyrok NSA z dnia 8 kwietnia 2008 r., sygn. akt. II OSK 362/07, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/F5D47318B7.

Orzeczenie TK z 8 kwietnia 1998 r., sygn. akt K 10/97, http://dziennikustaw.gov.pl/du/1998/s/55/363.

Bibliografia:

B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.

B. Banaszak, Bezpośrednie stosowanie Konstytucji w kontekście realizacji i ochrony praw i wolności [w:] W. Jabłoński (red.), Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, Tom I Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, Warszawa 2010.

H. Cudak , Model funkcjonowania współczesnej rodziny polskiej, [w:] S. Cudak,

E. Adasiewicz (red.), Współczesna rodzina w Polsce i na świecie, Łódź 2014.

T. Górzyńska, Zasada praworządności i legalności, [w:] W. Sokolewicz, (red.), Zasady podstawowe polskiej konstytucji, Warszawa 1998.

G. Kowalski, Ochrona dziecka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] M. Bartnik, M. Bielecki, J. Parchomiuk, B. Uliasz (red.) Ochrona dziecka w prawie publicznym, Tomaszów Lubelski-Lublin 2008.

G. Kowalski, Założenia prawa rodzinnego w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] P. Kasprzyk, P. Wiśniewski (red.), Prawo rodzinne w dobie przemian, Lublin 2009.

A. Kwak, Mościskier A., Rzeczywistość praw dziecka w rodzinie, Warszawa 2002.

S. Łakoma, Instytucja rodzin zastępczych w prawie administracyjnym, Łódź 2014.

J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2015, str. 64-79.

H. Pielka, Wypełnianie funkcji socjalizacyjno-wychowawczej przez rodzinę dziecka przedszkolnego, [w:] H. Pielka (red.), Procesy socjalizacji i wychowania w rodzinie, Koszalin 1990.

M. Sokołowski, Dobro dziecka w prawie rodzinnym Unii Europejskiej. Aspekt Formalnoprawny [w:] Elżbieta Karska (red.), Prawa dziecka w prawie międzynarodowym, Warszawa 2014.

P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.

J. Wróblewski, Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.

W. Zamkowski, Wprowadzenie do zagadnień społecznego, demokratycznego, republikańskiego państwa prawnego, [w:] H. Rot (red.), Demokratyczne państwo prawne, Wrocław 1992.

Netografia:

D. Polańska, M. Romanowska, K. Żmuda-Trzebiatowska, M. Gostyńska, A. Łasińska, W. Pytel, Sytuacja niemowląt pozbawionych opieki rodzicielskiej, Warszawa, Marzec 2013, http://www.adopcja.org.pl/files/raport_IOP.pdf, 20.12.2015 r.

Pobrania

Opublikowane

2017-03-14

Jak cytować

[1]
Jędrzejczyk, T. 2017. Legalizm czy dobro dziecka – problem pierwszeństwa zasad konstytucyjnych przy odebraniu dziecka z rodziny w sytuacji kryzysowej. Ogrody Nauk i Sztuk. 6, 6 (mar. 2017), 78–89.